همه چیز درباره فلج خواب یا بختک
فلج خواب (sleep paralysis)، عدم کارکرد عضلات به طور موقت و در هنگام خواب است.این مشکل معمولا در چنین شرایطی اتفاق می‌افتد:هنگامیکه شخص در حال خوابیدن است. مدت کوتاهی پس از اینکه شخص به خواب رفته است.زمانیکه شخص در حال بیدار شدن از خواب است.
بنابر بررسی آکادمی پزشکی خواب آمریکا، افراد دچار فلج خواب معمولا این وضعیت را اولین بار بین سنین ۱۴ تا ۱۷ سالگی تجربه می‌کنند. این یک مشکل خواب کاملا شایع است. محققان تخمین می‌زنند که ۵ تا ۴۰ درصد مردم این مشکل را تجربه می‌کنند. فلج خواب ممکن است همراه با اختلال خواب شناخته شده دیگری به نام حمله خواب (Narcolepsy) بروز کند.
حمله خواب یک اختلال خواب مزمن است که باعث خواب آلودگی مقاومت ناپذیر و حملات خواب آلودگی ناگهانی در طول روز شود. با این حال بسیاری که دچار مشکل حمله خواب نیستند، باز هم فلج خواب را تجربه می‌کنند. این مشکل خطرناک نیست. گرچه ممکن است باعث نگرانی برخی از افراد شود، اما نیاز به هیچگونه مداخله دارویی ندارد.
علائم فلج خواب چیست؟
فلج خواب یک فوریت پزشکی نیست. آشنایی با علائم این مشکل، موجب آسودگی خاطر میشود. شایع‌ترین ویژگی فلج خواب، عدم توانایی حرکت یا صحبت کردن است. این مشکل ممکن است از چند ثانیه تا دو دقیقه طول بکشد. ممکن است این علائم را هم داشته باشید:
– احساس اینکه چیز سنگینی روی بدنتان افتاده است.
– احساس اینکه شخصی یا چیزی در اتاق است.
– احساس ترس
– تجربه (HHEs) حالت‌ها و اندیشه‌های مبهم بین خواب و بیداری که به شکل توهماتی در طول خواب، درست قبل از خواب یا پس از خواب بروز می‌کند.
دکتر پریانکا وایدیا می‌گوید که این مشکل ممکن است علائم دیگری هم داشته باشد:
– مشکل تنفسی
– احساس مردن
– تعریق
– درد عضلانی
– سردرد
– پارانویید
این مشکل معمولا به خودی خود از بین می‌رود، یا وقتی شخص دیگری شما را لمس می‌کند یا تکان می‌دهد. شما از آنچه که در حال اتفاق افتادن است، آگاه هستید، اما در طول این مشکل قادر به صحبت کردن یا حرکت کردن نیستید. احتمالا حتی پس از مدت کوتاهی از بین رفتن فلج خواب، جزییات آن را به یاد می‌آورید. در موارد نادری، برخی از افراد توهمات رویاواری را تجربه می‌کنند که ممکن است به علت ترس یا اضطراب باشد، اما این توهمات آسیب زا نیستند.
چه عواملی باعث فلج خواب میشود؟
کودکان و بزرگسالان در هر سنی ممکن است دچار فلج خواب شوند، با این وجود، گروه‌های خاصی بیشتر از سایرین دچار این مشکل می‌شوند.
گروه‌هایی که در معرض ریسک بالاتر ابتلا به این مشکل هستند، شامل افرادی با چنین شرایطی هستند:
- بی‌خوابی
- حمله خواب
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی شدید
- اختلال دو قطبی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اگر از مشکلات کمبود خواب رنج میبرید حتما از روش هایی مانند : یوگا ، مدیتیشن و گوش دادن به پادکست هایی برای خواب استفاده کنید تا خواب راحت تری داشته باشید، وایدیا می‌گوید، فلج خواب، معمولا با قطع ارتباط بین ذهن و بدن در طول خواب اتفاق می‌افتد. او همچنین بیان می‌کند که علت‌های معمول این مشکل عبارتند از:
علت های معمول فلج خواب
– بهداشت خواب ضعیف، یا نداشتن عادت‌های خواب مناسبی که برای خواب کیفی و خوب ضروری هستند. اختلالات خواب مانند آپنه (قطع موقت تنفسی) خواب
– داشتن برنامه خواب نامنظم و نداشتن میزان خواب کافی در روز هم با فلج خواب مرتبط است. برای مثال، نوبت‌های کاری شبانه و یا خستگی ناشی از پروازهای طولانی مدت باعث اختلال برنامه خواب میشود.
-در بعضی از موارد، فلج خواب در یک خانواده ارثی است. اگرچه این مورد نادر است. هیچ شواهد علمی مشخصی درباره وراثتی بودن این مشکل وجود ندارد.
-خوابیدن به پشت هم احتمال بروز این مشکل را افزایش می‌دهد. کمبود خواب هم خطر بروز فلج خواب را بالا می‌برد.
فلج خواب چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص فلج خواب، هیچ نوع آزمایش پزشکی لازم نیست. پزشک از شما سوالاتی را درباره الگوهای خواب و سوابق پزشکی‌تان می‌پرسد. همچنین احتمالا از شما می‌خواهد که برنامه خواب روزانه‌تان و شرایطتان در طول فلج خواب را ثبت کنید. در بعضی از موارد، پزشک احتمالا توصیه می‌کند که در بررسی خواب شبانه شرکت کنید، تا امواج مغز و تنفستان را در طول خواب بررسی کند. معمولا پزشکان این بررسی را تنها هنگامی توصیه می‌کنند که فلج خواب باعث نخوابیدن میشود.
درمان فلج خواب چگونه انجام میشود؟
علائم فلج خواب معمولا ظرف چند دقیقه از بین می‌روند و باعث هیچگونه اثر جسمانی پایدار یا آسیب روحی نمی‌شوند. اگرچه تجربه‌ای کاملا ناراحت کننده و ترسناک است.
اگر فلج خواب به تنهایی بروز کند، نیاز به درمان خاصی ندارد. اما افرادی که علائم حمله خواب هم دارند، باید با پزشک مشورت کنند. این کار به خصوص زمانی مهم است که این علائم زندگی و کار را مختل کند.
در صورتیکه علت پس زمینه این مشکل، حمله خواب باشد، پزشک احتمالا داروهای خاصی را تجویز می‌کند تا کمک کند فلج خواب را مهار کنید. داروهایی که بیش از همه تجویز می‌شوند، محرک‌ها و بازدارنده‌های بازجذب سروتونین منتخب (SSRIs) مانند فلوکستین هستند. محرک‌ها کمک می‌کنند تا بیدار بمانید. SSRIها کمک می‌کنند تا علائم مربوط به حمله خواب را مهار کنید.
پزشک احتمالا بررسی خوابی به نام آزمایش چندگانه خواب (polysomnography) را تجویز می‌کند. در صورتی که فلج خواب و علائم حمله خواب را دارید، نتایج این بررسی به پزشکتان کمک می‌کند تا مشکل را تشخیص بدهد. برای این بررسی باید یک شب کامل را در بیمارستان یا مرکز خواب بمانید.
در این بررسی، پزشک الکترودهایی را روی چانه، کف سر و ناحیه بیرونی پلک‌هایتان می‌گذارد. این الکترودها فعالیت الکتریکی عضلات و امواج مغز شما را اندازه می‌گیرند. همچنین آنها ضربان قلب و تنفستان را هم بررسی می‌کنند. در بعضی موارد، یک دوربین حرکات شما را در طول خواب ثبت می‌کند.
وایدیا معتقد است که مهمترین کار برای کاهش بروز فلج خواب، بهبود بهداشت خواب با رعایت یک برنامه خواب همیشگی و خوب است که شامل این موارد است:– اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور آبی قبل از خواب
– پایین نگه داشتن دمای اتاق
این عادت‌های خواب، داشتن خواب شبانه بهتری را تضمین می‌کنند.
۷ نکته برای پیشگیری از فلج خواب
شما می‌توانید علائم یا دفعات بروز این مشکل را با چند تغییر ساده در سبک زندگی‌تان به حداقل برسانید، از جمله:
۱- استرس‌ها را در زندگی‌تان کاهش دهید
۲- انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، البته در ساعات نزدیک به خواب نباشد.
۳- به اندازه کافی استراحت کنید
۴- برنامه خواب منظم داشته باشید
۵- یادداشت داروهایی که برای هر نوع بیماری مصرف می‌کنید
۶- دانستن عوارض و تداخل داروهای مختلف تا بتوانید از عوارض جانبی احتمالی آنها از جمه فلج خواب اجتناب کنید.
۷- به پهلو بخوابید و از خوابیدن به پشت اجتناب کنید.
همچنین وایدیا می‌گوید، رعایت نکات زیر هم به پیشگیری از فلج خواب کمک می‌کند:
۸- درمان
۹- مشاوره گرفتن برای آسیب روحی
۱۰- یوگا و تمرینات تنفسی تا این حس غالب در بدنتان را از بین ببرید.
۱۱- اگر یک مشکل ذهنی مانند اضطراب یا افسردگی دارید، مصرف داروهای ضد افسردگی احتمالا بروز فلج خواب را کاهش می‌دهد.
داروهای ضد افسردگی دیدن رویا و در نتیجه بروز فلج خواب را کاهش می‌دهد.
نتیجه گیری
فلج خواب، یک مشکل شایع است و با اینکه خطرناک نیست، باعث بی‌قراری و وحشت برخی از افراد میشود.
اگر این مشکل باعث پریشانی شما شده است و یا بر کیفیت خوابتان اثر گذاشته است، احتمالا باید به پزشک مراجعه کنید.
منبع :
